Projekt ustawy o szpitalnictwie zakłada powstanie Agencji Rozwoju Szpitali. Kto będzie jej szefował i na jakich zasadach ma działać? ARS będzie mogła m. in. oceniać każdy publiczny szpital i zajmować się nadzorem nad postępowaniem naprawczym w tych, które mają największe zadłużenie.

Autor: oprac. PW • Źródło: Rynek Zdrowia • 10 stycznia 2022 13:49

Minister zdrowia Adam Niedzielski przedstawił 30 grudnia 2021 roku oczekiwany projekt ustawy o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa.
Dokument, który Adam Niedzielski nazwał „konstytucją funkcjonowania szpitali”, zakłada m.in. wdrożenie procesów naprawczych w szpitalach zadłużonych i modernizację szpitali. Te procesy ma nadzorować nowo powstająca Agencja Rozwoju Szpitali (ARS).

Agencja Rozwoju Szpitali i jej zadania
Według zapisów projektu ustawy o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa zasadniczym celem działalności ARS będzie:

•  wsparcie rozwoju podmiotów szpitalnych
• dostosowanie działalności szpitali do regionalnych potrzeb zdrowotnych (m.in. poprzez koordynację i ograniczenie nieuzasadnionej konkurencji między szpitalami o środki NFZ)
• wprowadzanie lub ulepszanie procesowego modelu zarządzania w podmiotach szpitalnych (m.in. poprzez obowiązkowe egzaminy dla kadry zarządzającej oraz wzmocnienie nadzoru nad szpitalami)
• w przypadku potrzeby, naprawa działalności podmiotu szpitalnego wraz z restrukturyzacją jego zadłużenia (w szpitalach najgorzej ocenianych będą wyznaczeni nadzorcy wskazani przez prezesa Agencji).

Działalność Agencji będzie polegała m.in. na:

• ocenie i kategoryzacji podmiotów szpitalnych
• monitorowaniu postępowań naprawczo-rozwojowych podmiotów szpitalnych
• organizowaniu i koordynowaniu wspólnych zakupów dla podmiotów szpitalnych
• rozwoju podmiotów szpitalnych, a także monitorowaniu funkcjonowania podmiotów szpitalnych i ich sytuacji ekonomiczno-finansowej.

Organy administracji rządowej i samorządowej, państwowe i samorządowe osoby prawne oraz państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne będą obowiązane współdziałać z prezesem Agencji Rozwoju Szpitali, nieodpłatnie udostępniać prezesowi informacje oraz udzielać mu pomocy przy wykonywaniu zadań wynikających z ustawy.

Agencja będzie państwową osobą prawną, nadzorowaną przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

Agencja Rozwoju Szpitali. Prezes, wiceprezesi i Rada Agencji

Prezes Agencji. Zasady powołania, wynagradzania i zasiadania na tym stanowisku:

• będzie powoływany przez ministra właściwego do spraw zdrowia, na okres 6 lat, spośród osób wyłonionych w drodze konkursu
• wynagrodzenie prezesa Agencji będzie ustalane przez ministra zdrowia, na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2136)
• ta sama osoba będzie mogła zajmować stanowisko prezesa nie dłużej niż przez dwie następujące po sobie kadencje.

Projekt ustawy przewiduje, że pierwszego prezesa ARS minister właściwy do spraw zdrowia powołuje z pominięciem tryby konkursowego, jednakże spośród osób spełniających wymagania niezbędne do zajmowania tego stanowiska. Kadencja pierwszego prezesa Agencji będzie trwała rok od dnia jego powołania.

Jak zapisano w uzasadnieniu, rezygnacja z trybu konkursowego uzasadniona jest koniecznością jak najszybszego podjęcia wszelkich czynności zmierzających do umożliwienia rozpoczęcia funkcjonowania struktur Agencji. Głównym zadaniem pierwszego prezesa ARS będzie organizacja jej prac, w tym wybór siedziby, zatrudnienie pracowników oraz opracowanie wewnętrznych procedur.

Jednocześnie projektodawca przewidział, iż pierwszy konkurs na stanowisko prezesa Agencji ogłoszony zostanie co najmniej na 8 tygodni przed upływem kadencji pierwszego jej prezesa.

Prezes będzie wykonywał swoje zadania przy pomocy powoływanych przez siebie, spośród osób wyłonionych w drodze konkursu, zastępców, którym będzie ustalał wynagrodzenie.

W projekcie ustawy określono wymagania dla kandydatów na prezesa i zastępców prezesa ARS:

• prezes będzie musiał wykazać się co najmniej 5-letnim doświadczeniem w sektorze gospodarczym, ochrony zdrowia, finansowym lub administracji publicznej, w tym 3-letnim doświadczeniem zawodowym w zarządzaniu zasobami ludzkimi
• zastępcy prezesa będą musieli się wykazać co najmniej 5-letnim doświadczeniem pracy w ww. sektorach
• zarówno prezes, jak i zastępcy będą musieli posiadać wykształcenie wyższe magisterskie lub równorzędne w zakresie finansów, ekonomii, prawa, organizacji ochrony zdrowia lub zarządzania.

Prezes Agencji będzie mógł odwołać zastępcę w każdym czasie.

Rada Agencji Rozwoju Szpitali – kto w niej zasiądzie?
Powstanie Rada Agencji, która będzie organem opiniodawczo-kontrolnym. W jej skład wejdzie 12 członków powoływanych i odwoływanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

Prawo do zgłaszania kandydatów na członków Rady będą posiadali:

• minister właściwy do spraw zdrowia
• Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego
• Rada Dialogu Społecznego
• Prezes Rady Ministrów
• Minister Obrony Narodowej
• minister właściwy do spraw wewnętrznych
• minister właściwy do spraw finansów publicznych
• Prezes Funduszu
• Rzecznik Praw Pacjenta
• uczelnie medyczne

Projektodawca przewidział, iż członkiem Rady będzie mogła zostać osoba posiadająca:

• wiedzę i doświadczenie zawodowe w dziedzinie ochrony zdrowia, finansów, ekonomii lub zarządzania w ochronie zdrowia
• oraz spełniająca przynajmniej jeden z wymogów określonych w art. 19 ust. 1 pkt 1 lit. a–k ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 735, z późn. zm.).

Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia konfliktu interesów projektodawca przewidział szereg okoliczności uniemożliwiających zasiadanie w Radzie Agencji.

Kadencja Rady będzie trwała 6 lat. Członkom Rady będzie przysługiwało wynagrodzenie ustalane przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

Zgodnie z projektem ustawy Rada Agencji będzie posiadać kompetencje, m.in.:

•  kontrolne w zakresie bieżącej działalności Agencji
• w tym będzie rozpatrywać sprzeciwy od postanowień prezesa Agencji odmawiających wpisu na listę nadzorców i menedżerów, a także o skreśleniu z tych list
• oraz kompetencje związane z opiniowaniem dokumentów przygotowywanych przez prezesa.

Projektodawca przewidział, iż nabór na wolne stanowiska pracy w Agencji będzie otwarty i konkurencyjny, co ma służyć pozyskaniu kadry eksperckiej.

Koszty funkcjonowania Agencji Rozwoju Szpitali
W ramach realizacji swoich zadań ARS będzie mogła m.in. udzielać podmiotom szpitalnym pożyczek z możliwością częściowego umorzenia, finansowania bezzwrotnego oraz stosować instrumenty poręczeniowe. Możliwość częściowego umorzenia pożyczki oraz wysokość tego umorzenia uzależniona będzie od wysokiego poziomu realizacji przez podmiot szpitalny planu rozwojowego albo planu naprawczo-rozwojowego.

Agencja będzie realizowała zadania także m.in. w zakresie np. podziału środków przeznaczonych na inwestycje w podmiotach szpitalnych pochodzących z budżetu państwa, dysponowania środkami przeznaczonymi dla tych podmiotów z Funduszu Medycznego, dystrybucji dedykowanych im środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, czy środków przeznaczanych na realizację programów polityki zdrowotnej.

Projekt ustawy przewiduje, że podstawowymi przychodami Agencji będą dotacja podmiotowa oraz dotacje celowe:

•   z dotacji podmiotowej pokrywane będą koszty bieżące Agencji,
• z dotacji celowych będą realizowane i finansowane ustawowe zadania Agencji polegające na finansowaniu planów naprawczo-rozwojowych podmiotów szpitalnych, wsparciu płynnościowym podmiotów szpitalnych oraz udzielaniu poręczeń i gwarancji podmiotom szpitalnym, a także będą pokrywane koszty inwestycyjne związane z działalnością Agencji.

Przewiduje się, że szacunkowy koszt funkcjonowania ARS (dotacja podmiotowa) w pierwszym roku działalności (2022 r.) będzie wynosił 24,2 mln zł.  Koszty te są związane m.in.

•  z zatrudnieniem personelu
• wynajmem powierzchni biurowej
• zakupem wyposażenia komputerowego oraz systemu informatycznego.

Pieniądze dla szpitali z dotacji celowej dla Agencji Rozwoju Szpitali
W kolejnych latach koszty utrzymania Agencji będą zwiększały się proporcjonalnie do wzrostu zatrudnienia. Jak podaje Ministerstwo Zdrowia szacunki te nie mają charakteru ostatecznego. Dotyczy to w szczególności kosztów organizacji ARS.

Przewiduje się systematyczny wzrost dotacji budżetowych na działalność ustawową Agencji. Koszt dla budżetu państwa stanowić będzie również utworzenie sądu restrukturyzacyjnego w ramach Sądu Okręgowego w Warszawie oraz koszt sprawowania nadzoru nad ARS przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

Limit wydatków będących skutkiem realizacji ustawy będzie związany przede wszystkim ze zwiększaniem środków przekazywanych Agencji w ramach dotacji celowej na realizację i finansowanie zadań, której roczna wysokość będzie wynosić:

•  100 mln zł w 2023 r.
• po 1,2 mld zł w 2024 i 2025 r.
• po 300 mln zł rocznie w latach 2026–2031
• 200 mln zł w roku 2032.

Wydatki celowe określono w oparciu o deficyt środków finansowych niezbędnych do efektywnego funkcjonowania podmiotów szpitalnych, który na koniec I półrocza 2021 r. wynosił ok. 9,2 mld zł. Na kwotę tę składały się wartość zobowiązań wymagalnych (tj. takich, dla których termin płatności minął) podmiotów szpitalnych oraz zobowiązań niewymagalnych z tytułu kredytów i pożyczek zaciągniętych przez te jednostki.

Przyjmuje się zatem, że w latach 2023–2025 wielkość zapotrzebowania na środki finansowe będzie odpowiadała obecnej wartości zobowiązań wymagalnych podmiotów szpitalnych. W latach 2026–2032 przewiduje się natomiast zapotrzebowanie na poziomie 30 proc. obecnej wartości zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek jakie posiadają podmioty szpitalne. Agencja będzie nadzorowała efektywne wykorzystanie środków na oddłużenie, które szpitale objęte procesem naprawczym – po spełnieniu wielu wymagań – będą mogły otrzymać.